Literatuur

• APA (2015). Top 20 Principles from Psychology for PreK-12 Teaching and Learning. Washington, DC: American Psychological Association, Coalition for Psychology in Schools and Education. Website: www.apa.org
• Brouwers, T. (Red.) (1995). Natuur- en scheikunde in de basisvorming – Een praktische uitwerking in lesvoorbeelden. Zutphen: Thieme.
• Geerlings, T & Van der Veen, T. (1987), Lesgeven als het verwerken van informatie. Assen: Van Gorcum.
• PLON (1972-1986). Project Leerpakketontwikkeling Natuurkunde. Zeist: NIB.

Achtergrond

Leerpsychologie – Achtergrondinformatie over de vijf leerprincipes uit de leerpsychologie – oriënteren, aansluiten, activeren, contextualiseren en terugkoppelen – is te vinden in het volgende stuk:

• Leerprincipes

Onderwijsonderzoek – Het gratis te downloaden boek Op de schouders van reuzen (Kirschner et al, 2018) vertaalt 24 wetenschappelijke kernartikelen uit de cognitieve en onderwijswetenschappen naar de dagelijkse lespraktijk: wat werkt wel en wat niet? Het boek bestaat uit vijf secties – over onze hersenen en het leren, wat leerlingen doet leren, hoe de sociale (leer)omgeving het leren beïnvloedt, welke leeractiviteiten leren ondersteunen en hoe de leerkracht leren kan ondersteunen – en sluit af met een overzicht van ‘de tien hoofdzonden van de didactiek’: ideeën of aanpakken die verleidelijk logisch en goed klinken, maar die – volgens de auteurs van het boek – het leren juist in de weg zitten.

In het boek komt een breed scala aan onderwerpen aan de orde, waaronder (het voorkomen van overbelasting van) het werkgeheugen van de leerling, probleemoplossen, combinatie van tekst en beeld, het leren van vaardigheden als plannen, monitoren en evalueren, motivatie, digitale leeromgevingen, leerstijlen, differentiatie, contextgebonden authentieke leeromgevingen, samenwerkend leren, oefentoetsen, sturen en bevorderen van leeractiviteiten, multimedia, vragen stellen, feedback en formatieve toetsing. De opgenomen voorbeelden uit de lespraktijk zijn weliswaar ontleend aan het basisonderwijs, maar de besproken kernartikelen zijn evengoed relevant voor de lespraktijk in het voortgezet onderwijs.

De inhoud van dit boek sluit goed aan bij de in paragraaf 2.3 van het Handboek Natuurkundedidactiek genoemde vijf leerprincipes uit de leerpsychologie. En in de rest van het handboek wordt een groot deel van de hierboven genoemde onderwerpen vakspecifiek uitgewerkt.

• Kirschner, P.A., Claessens, L. & Raaijmakers, S. (2018). Op de schouders van reuzen. Meppel: Ten Brink.

Lesactiviteiten – Het artikel hieronder beschrijft een onderzoek over de planning en het gebruik van uitdagende lesactiviteiten als mogelijkheden om leerlingen aan te zetten tot wetenschappelijk redeneren.

• Goedhart, M. (2017). Overbruggen van onderzoek en onderwijs (7) – Lesactiviteiten en wetenschappelijk redeneren. NVOX 42(2), 108-109.

Lesaanpak – Het artikel hieronder biedt aangrijpingspunten voor een didactiek in het derde leerjaar havo die de keuze voor de natuurprofielen bij leerlingen stimuleert: contact houden / persoonlijke werking, positieve feedback, prikkelen, procedurele duidelijkheid, toegankelijkheid, werken in groepen, actieve leerling, lesstof (koppeling praktijk-theorie), lesopbouw (structuur) en goed kunnen uitleggen.

• Hollaardt, B. (2009). Tien didactische aandachtspunten voor bèta-havo. NVOX 34(9), 392-394.