Handboek Natuurkundedidactiek

4.2.1 Mechanica

Literatuur

Achtergrond

Vectoren – De publicatie hieronder gaat onder andere in op de afstemming tussen wiskunde en natuurkunde over vectoren in de bovenbouw.

Zwaartekracht, gravitatiekracht en gewicht – Het stuk hieronder geeft een vakdidactische reflectie op de definities van de begrippen zwaartekracht, gravitatiekracht en gewicht, het onderscheid tussen deze begrippen en de consequenties daarvan voor het beantwoorden van de vraag of een voorwerp behalve gewichtloos ook zwaartekrachtloos kan zijn.
Het stuk is enigszins ingekort en zonder de daarin opgenomen verdiepingsopdracht ‘gewichtloos en/of zwaartekrachtloos?’ ook gepubliceerd in NVOX.

Probleemstellende benadering – Zie paragraaf 3.6.1 van het handboek voor een probleemstellende benadering van het onderwerp mechanica.

Lesmaterialen

Lespraktijk – De artikelen hieronder geven voorbeelden van mechanicapractica, al dan niet in projectvorm en al dan niet binnen of buiten het schoolgebouw – en dat laatste dan in Walibi World in de Flevopolder.

De artikelen hieronder geven een manier om het inzicht van leerlingen in grafieken te vergroten, met in het eerste artikel aandacht voor de helling en in het tweede artikel aandacht voor het oppervlak onder de grafiek.

Hulpmiddelen

Begripstests – De Force Concept Inventory (FCI) en de Mechanics Baseline Test (MBT) zijn veel gebruikte instrumenten voor de diagnose van leerlingdenkbeelden in de mechanica en voor het meten van de effectiviteit van het mechanica-onderwijs in het ‘bestrijden’ van deze denkbeelden. De beide documenten hieronder  bevatten een selectie van de opgaven uit deze tests zoals opgenomen in het in paragraaf 3.5.1 genoemde boek Peer Instruction (Mazur, 1997, pp. 45-70).

Het artikel hieronder beschrijft een kort onderzoek waarin van een klein deel van de Force Concept Inventory gebruik is gemaakt.

Het artikel hieronder bevat vragen die ingaan op leerlingdenkbeelden over krachten. Die vragen kunnen goed gebruikt worden in bijvoorbeeld een onderwijsleergesprek of bij de werkvorm denken-delen-uitwisselen (zie paragraaf 2.7.7), maar ook bij een lesaanpak met formatieve toetsing en feedback (zie paragraaf 3.5.1).

Begripsvragen – Het leerstofonderdeel mechanica is binnen de basisvorming al aan de orde geweest. Het is echter niet ongebruikelijk dat de intuïtieve ideeën van leerlingen zoals beschreven in deze paragraaf van het handboek in de tweede fase toch weer opduiken. De documenten hieronder bevatten voor de leerstofdomeinen havo en vwo C1 (Kracht en beweging), havo E1 (Zonnestelsel en heelal) en vwo C3 (Gravitatie) van de examenprogramma’s een verzameling begripsvragen in de vorm van meerkeuzevragen, tekenvragen, open vragen en ordeningsvragen. Deze begripsvragen zijn in te zetten voor de diagnose van begripsproblemen en voor begripsontwikkeling, onder andere door middel van formatieve toetsing en feedback (zie paragraaf 3.5.1 in het handboek).

Simulaties – Op de websites Natuurkunde-Apps en Phet-Colorado > Physics zijn simulaties te vinden van onder andere hefbomen, krachten, kracht en beweging, wrijving en tweedimensionale bewegingen (met werkbladen en didactische tips).