Literatuur

• Paus, J. (2013). Handreiking schoolexamen natuurkunde havo/vwo. Enschede: SLO.

Achtergrond

Leerstofkeuze en begripsopbouw – Het stuk hieronder geeft een overzicht van de invulling die de verschillende lesmethodes geven aan het keuzedomein Geofysica (vwo) en Aarde en klimaat (havo) uit de examenprogramma’s, en gaat voor een tweetal deelthema’s – De vaste Aarde en Weer en klimaat – in op de leerstofkeuze, de te verwachten voorkennis van de leerlingen (inclusief leerlingdenkbeelden) en de mogelijke begripsopbouw.

• Geofysica/Aarde en klimaat | Auteur: Ton van der Valk (2018)

Leerlingdenkbeelden – De twee artikelen hieronder geven een overzicht van mogelijke misconcepties in het leerstofdomein geofysica, niet alleen bij leerlingen, maar ook bij auteurs van leerboeken. Daarbij gaat het bij leerlingen om de volgende deelonderwerpen: “earthquakes, earth structure, geologic resources, glaciers, historical geology, karst (limestone terrains), plate tectonics, rivers, rocks and minerals, soils, volcanoes, and weathering and erosion.” (Francek, 2013). Uit het onderzoek naar de leerboeken wordt de volgende conclusie getrokken: “[The] areas of the earth science curriculum most prone to misconception are sedimentary processes/rocks, earthquakes/Earth’s structure, and plate tectonics.” (King, 2010).

• King, C.J.H. (2010). An analysis of misconceptions in science textbooks: Earth Science in England and Wales. International Journal of Science Education 32(5), 565-601.
• Francek, M. (2013). A compilation and review of over 500 Geoscience misconceptions. International Journal of Science Education 35(1), 31-64.

Lesmaterialen

Lessenseries

• NiNa-module havo: Atmosfeer en aarde
• NiNa-module vwo: Weer en klimaat
• NLT-modules: Dynamische modellen, De bewegende aarde, Klimaatverandering en IJs en klimaat
• Keuzekaternen of hoofdstukken over geofysica in de natuurkundemethodes voor de bovenbouw havo/vwo.
• JCU verdiepingsopdracht Warmteproductie in de Aarde
• Van Welie, T. (1980). Weerkunde. Groningen: Wolters Noordhoff
• Van der Hage, J.C.H. & Wessels, H.R.A. (1980). Natuurkunde van de atmosfeer. Groningen: Wolters Noordhoff
• Ottevanger, W.P.A.G. (1977). Weerkunde. ’s-Hertogenbosch: Malmberg
• PLON-thema havo: Weersveranderingen.

Hulpmiddelen

Klimaatonderzoek – Op de website www.tippingpointahead.nl kunnen leerlingen kennismaken met klimaatonderzoek. Een beschrijving van het project staat in het artikel hieronder.

• Voogt, R. (2016). Klimaatonderzoek in de klas. NVOX 41(5), 234-235.

Wolkenfysica – Op de website www.betasimulaties.nl staan enkele wetenschappelijke computersimulaties die geschikt zijn gemaakt voor lessen in het vwo, waaronder een simulatie wolkenfysica voor natuurkunde. Een beschrijving van het project staat in het artikel hieronder.

• Versluis, K. (2015). Simulaties in de klas – Wetenschappelijke modellen vertaald voor het vwo. NVOX 40(5), 240-241.

Geokoffers – Leraren uit de regio Delft hebben voor het leerstofdomein geofysica een flink aantal bestaande experimenten bewerkt en nieuwe ontwikkeld. De experimenten zijn samengebracht in twee Geokoffers: een bij het thema Aarde en een bij het thema Atmosfeer.

Globe en het weer – Op de website www.globenederland.nl zijn op het gebied van weer en klimaat meetprotocollen en aanwijzingen voor het aanschaffen of bouwen van een automatisch weerstation beschikbaar. Daarnaast is er de mogelijkheid om een bijdrage te leveren aan citizen science projecten (zie paragraaf 6.6 over informele wetenschapseducatie in het handboek), zoals het GLOBE Visualization System en WOW Whether Observations. Het artikel hieronder geeft meer informatie.

• Van Oss, R. (2018). GLOBE en het weer – Citizen Science projecten op school. NVOX 43(1), 50-51.