Handboek Natuurkundedidactiek

5.4 Ontwerpen

Literatuur

Achtergrond

Onderzoeken, ontwerpen en modelleren – Een beschouwing over leren onderzoeken, ontwerpen en modelleren in hun onderlinge samenhang staat in hoofdstuk 13 van het boek Omzien in verwarring (Lijnse, 2014):

  • Lijnse, P.L. (2014). Leren onderzoeken, ontwerpen en modelleren. In P.L. Lijnse, Omzien in verwarring (pp. 487-553). Utrecht: Freudenthal Instituut.

Voor het vak Onderzoek en Ontwerpen (O&O) (zie paragraaf 6.3 in het handboek) is een examenprogramma en een handreiking bij het schoolexamen opgesteld, zowel voor havo als voor vwo. Beide documenten zijn specifiek voor O&O aan de technasia ontwikkeld, maar geven ook aanknopingspunten voor het vormgeven van onderzoeken, ontwerpen en modelleren op niet-technasia.

Vakdidactisch onderzoek – Het Tijdschrift voor Didactiek der β-wetenschappen (TDβ) heeft in 2000 een themanummer uitgebracht over leren onderzoeken en ontwerpen in de exacte vakken:

Samenvattingen van het proefschrift Learning by Design Challenges (Van Breukelen, 2017) staan onder de volgende links:

Techniekdidactiek – Het onder Literatuur genoemde boek Techniekdidactiek (Frederik & Van Dijk, 2002) is geschreven voor techniekdocenten in de onder- en bovenbouw van het VO, MBO en HBO en voor instructeurs en opleiders in het technisch bedrijfsleven – maar kan ook interessant zijn voor natuurkundeleraren waar het gaat om de vaardigheidsontwikkeling van leerlingen wat betreft ontwerpen. Het boek bevat recente inzichten uit de internationale literatuur en inspirerende voorbeelden op het niveau van concrete onderwijssituaties en uitspraken van docenten, studenten en leerlingen.

Sector- en profielwerkstuk – Het onderwerp voor een sector- of profielwerkstuk kan ook een technisch ontwerp zijn: zie paragraaf 5.3 over onderzoeken op deze handboekwebsite.

Lespraktijk – Het NVON-tijdschrift Terugkoppeling heeft in 2019 een themanummer uitgebracht over ‘ontwerpen’ in het techniek- en bètaonderwijs in het vmbo en de onderbouw havo/vwo.

De (sommige al wat oudere) artikelen hieronder geven uiteenlopende voorbeelden van de lespraktijk rond leren ontwerpen.

Lesmaterialen

NiNa – In het project Nieuwe Natuurkunde (NiNa) is de module Technisch ontwerpen (startmodule, 3/4 havo/vwo) ontwikkeld, met voorbeelden van ontwerpopdrachten en cyclus zooming. De module is te vinden op de website van Ecent via de link hierboven.