5.6 Oordeels- en besluitvorming
Literatuur
- Baron, J. & Brown, R.V. (1991). Toward improved instruction in decision making to adolescents: A conceptual framework and pilot program. In J. Baron & R.V. Brown (Eds.), Teaching Decision Making to Adolescents (pp. 95-122). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
- Boersma, K.Th. (1986). De E van NME – Onderwijskundige, vakdidactische en pedagogische uitgangspunten van natuur- en milieu-educatie. Bulletin voor het Onderwijs in de Biologie 17(103), 200-208.
- Brim Jr., O.G., Glass, D.C., Lavin, D.E. & Goodman, N. (1962). Personality and Decision Processes. Stanford, CA: Stanford University Press.
- Carroll, J.S. & Johnson, E.J. (1990). Decision Research – A Field Guide. London: Sage.
- Cassidy, E.W. & Kurfman, D.G. (1977). Decision making as purpose and process. In D.G. Kurfman (Ed.), Developing Decision Making Skills (pp. 1-26). Arlington, VA: National Council for the Social Studies.
- Gouran, D.S. & Hirokawa, R.Y. (1996). Functional theory and communication in decision-making and problem-solving groups. In R.Y. Hirokawa & M.S. Poole (Eds.), Communication and Group Decision Making (pp. 55-80). Thousand Oaks, CA: Sage.
- Janis, I.L. & Mann, L. (1977). Decision Making: A Psychological Analysis of Conflict, Choice and Commitment. New York: The Free Press.
- Jarboe, S. (1996). Procedures for enhancing group decision making. In R.Y. Hirokawa & M.S. Poole (Eds.), Communication and Group Decision Making (pp. 55-80). Thousand Oaks, CA: Sage.
- Kahneman, D. (2011). Ons feilbare denken. Amsterdam: Business Contact.
- Klaassen, K., Westra, A., Emmett, K., Eijkelhof, H. & Lijnse, P. (2008). Introducing mechanics by tapping core causal knowledge. Physics Education 43(4), 433-439.
- Kortland, K. & Klaassen, K. (1996). Verpakkingsafval: storten, verbranden en hergebruiken. Utrecht: CDβ.
- Kortland, J. (2001). A Problem-posing Approach to Teaching Decision Making about the Waste Issue. Utrecht: CDβ.
- Lijnse, P.L. (2014). Psychologische ‘oplossingen’: probleemoplossen, metacognitie en Vygotsky. In P.L. Lijnse, Omzien in verwarring (pp. 405-449). Utrecht: Freudenthal Instituut.
- Lindblom, C.E. (1959). The science of ‘muddling through’. Public Administration Review 19(2), 79-88.
- Simon, H.A. (1976). Administrative Behavior: A Study of Decision-making Processes in Administrative Organization (3rd ed.). New York: The Free Press.
- Tversky, A. (1972). Elimination by aspects: A theory of choice. Psychological Review 79(4), 281-299.
- Witte, E. (1972). Field research on complex decision making processes – The phase theorem. International Studies of Management and Organization 2(2), 156-182.
Achtergrond
Oordeels- en besluitvorming – Van het onder de literatuur genoemde proefschrift A Problem-posing Approach to Teaching Decision Making about the Waste Issue (Kortland, 2001) staat een samenvatting op de website van Ecent:
- Kortland, J. (2008). Probleemstellend onderwijs over milieu. Leren en onderwijzen van besluitvorming over milieuvraagstukken. Utrecht: Ecent.
Ook in de andere natuurwetenschappelijke vakken wordt aandacht besteed aan oordeels- en besluitvorming. Hieronder staan enkele voorbeelden.
- Knippels, M.C. (2008). Morele oordeelsvorming over Genomics. Utrecht: Ecent.
- Overbeek, M. (2011). Intuïtie als basis voor moreel redeneren. Utrecht: Ecent.
- Overbeek, M. (2012). Morele oordeelsvorming – (top)sport en genen. Utrecht: Ecent.
- Overbeek, M. & Boerwinkel, D.J. (2013). Morele oordeelsvorming – Genetisch testen. Utrecht: Ecent.
- Eilks, I., Marks, R. & Pilot, A. (2016). Contexten voor maatschappelijke oriëntatie in het chemieonderwijs. NVOX 41(8), 440-441.
Socioscientific issues – Besluitvorming over maatschappelijke vraagstukken met natuurwetenschappelijke aspecten – of socioscientific issues – wordt gekenmerkt door informeel redeneren rond het genereren en evalueren van standpunten. Het artikel hieronder geeft een kritische bespreking van onderzoeksresultaten op het gebied van “socioscientific argumentation, relationships between nature of science conceptualizations and socioscientific decision making, the evaluation of information pertaining to socioscientific issues (including student ideas about what counts as evidence), and the influence of an individual’s conceptual understanding on his or her informal reasoning” met het oog op onder andere het ontwerp van curricula, onderwijsleeractiviteiten en het gebruik daarvan in de lespraktijk.
- Sadler, T.D. (2004). Informal reasoning regarding socioscientific issues: A critical review of research. Journal of Research in Science Teaching 41(5), 513-536.
PARRISE project – Het Europese project PARRISE (Promoting Attainment of Responsible Research & Innovation in Science Education) heeft als doel om het begrip Responsible Research and Innovation te introduceren in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs. Het project doet dat door onderzoekend leren (Inquiry-Based Learning: IBL) en burgerschapsvorming (Citizenship Education) te combineren met maatschappelijke vraagstukken met natuurwetenschappelijke aspecten (Socio-Scientific Issues: SSI) in het onderwijs in de natuurwetenschappen. Het project verzamelt goede praktijkvoorbeelden van SSIBL-onderwijs en ontwikkelt leermiddelen en trainingen voor leraren. Informatie over dit project is te vinden op de website van Ecent:
- Redactieteam Ecent/Elwier (2017). PARRISE-project. Utrecht: Ecent.
In het nieuwe project Duurzaamheidsvraagstukken in het bètaonderwijs wordt met de SSIBL-aanpak van het PARRISE-project onderwijs ontwikkeld en getest, met als doel de meningsvorming over maatschappelijke vraagstukken gerelateerd aan duurzaamheid effectiever te integreren in de onderbouw van het voortgezet onderwijs.
- Redactieteam Ecent/Elwier (2019). Duurzaamheidsvraagstukken in het bètaonderwijs. Utrecht: Ecent.
ENSITE project – Het Europese project ENSITE ontwikkelt opleidingsmodules op het gebied van socioscientific issues voor de lerarenopleidingen science en wiskunde. Dit materiaal is gericht op het ontwikkelen van docentvaardigheden voor het geven van effectieve lessen en voor het begeleiden van leerlingen in het kader van ‘kritisch burgerschap’. Informatie over dit project is te vinden op de website van Ecent:
- Redactieteam Ecent/Elwier (2019). ENSITE: Europees project voor de lerarenopleiding (science en wiskunde). Utrecht: Ecent.
Lesmaterialen
Verpakkingsafval – De onder Literatuur hierboven genoemde lessenserie Verpakkingsafval: storten, verbranden en hergebruiken (Kortland & Klaassen, 1996) is een voorbeeld van het verwerven van milieukennis over verpakkingsafval in combinatie met vaardigheidsontwikkeling in oordeels- en besluitvorming over verpakkingskeuzesituaties.
- Kortland, K. & Klaassen, K. (1996). Verpakkingsafval: storten, verbranden en hergebruiken. Utrecht: CDβ.
Burgerschapsvorming – Het artikel hieronder geeft een beeld van de aanpak van burgerschapsvorming in de lespraktijk.
- Bollema, A., Vaas, M. & Verstappen, P. (2020). Burgerschap bij de bètavakken – Zelf actueel lesmateriaal maken. NVOX 45(2), 100-101.