Handboek Natuurkundedidactiek

Handboek Natuurkundedidactiek

2.7.1 Leren in context

Literatuur

  • Bennett, J. (2005). Bringing Science to Life: The Research Evidence on Teaching Science in Context. York: University of York, Department of Educational Studies.
  • Bruning, L. & Michels, B. (2013). Concept-contextvenster – Zicht op de wisselwerking tussen concepten en contexten in het bèta-onderwijs. Enschede: SLO.
  • CVN (2006). Natuurkunde leeft. Commissie Vernieuwing Natuurkundeonderwijs havo/vwo.
  • Dahncke, H., Behrendt, H. & Reiska, P. (2001). A comparison of STS-teaching and traditional physics lessons – On the correlation of physics knowledge and taking action. In H. Dahncke & H. Behrendt (Eds.), Research in Science Education – Past, Present and Future (pp. 77–82). Dordrecht: Kluwer.
  • De Putter-Smits, L.G.A. (2012). Science Teachers Designing Context-based Curriculum Materials: Developing Context-based Teaching Competence. Eindhoven: TU Eindhoven.
  • Ebbens, S. & Ettekoven, S. (2005). Effectief leren: basisboek. Groningen: Noordhoff.
  • Eijkelhof, H.M.C. & Kortland, J. (1988). Broadening the aims of physics education. In P.J. Fensham (Ed.), Development and Dilemmas in Science Education (pp. 282-305). London: Falmer Press.
  • Eijkelhof, H.M.C. & Van der Veen, K. (1989). Werken met contexten in het natuurkundeonderwijs. Zeist: NIB. [publicatie onvolledig]
  • Janssen, F. (2009). Het ombouwen van reguliere lessen in concept-context lessen in 5 stappen. In A. Legierse & A. Taminiau (Red.), Een enkeltje CoCo (pp. 49-72). Enschede: SLO.
  • Kasanda, C., Lubben, F., Gaoseb, N., Kandjeo-Marenga, U., Kapenda, H. & Campbell, B. (2005). The role of everyday contexts in learner-centered teaching: The practice in Namibian second­ary schools. International Journal of Science Education 27(15), 1805-1832.
  • Kolb, D.A. & Fry, R. (1975). Towards an applied theory of experiential learning. In C.L. Cooper (Ed.), Theories of Group Processes (pp. 33-58). London: John Wiley.
  • Kortland, J. (2005). Physics in personal, social and scientific contexts – A retrospective view on the Dutch Physics Curriculum Development Project PLON. In P. Nentwig & D. Waddington (Eds.), Making it Relevant – Context-based Learning of Science (pp. 67-89). Münster: Wax­mann.
  • Roth, W.M. (1995). Authentic School Science: Knowing and Learning in Open-Inquiry Science Laboratories. Dordrecht: Kluwer.
  • Taasoobshirazi, G. & Carr, M. (2008). A review and critique of context-based physics instruction and assessment. Educational Research Review 3(2), 155-167.
  • Wieringa, N., Janssen, F.J.J.M. & Van Driel, J.H. (2011). Biology teachers designing context-based lessons for their classroom practice – The importance of rules-of-thumb. International Journal of Science Education, 33(17), 2437-2462.

Achtergrond

Concept-contextbenadering – Een kritische beschrijving van en reflectie op de in het PLON en, al dan niet in navolging daarvan, in de pilot van de nieuwe (huidige) examenprogramma’s natuurkunde havo/vwo gehanteerde concept-contextbenadering is te vinden in hoofdstuk 4 van het hieronder genoemde boek.

  • Lijnse, P.L. (2014). De discussies van vandaag: over NINA en de CCB. In P.L. Lijnse, Omzien in verwarring (pp. 105-191). Utrecht: Freudenthal Instituut.

Het in de literatuur genoemde onderzoeksrapport Bringing Science to Life: The Research Evidence on Teaching Science in Context (Bennett, 2005) is ook gepubliceerd als artikel:

Het artikel hieronder gaat in op toetsing in op de concept-contextbenadering gebaseerd science-onderwijs naar aanleiding van de in het PISA-onderzoek gebruikte toetsinstrumenten.

Lesmaterialen

Curriculumprojecten – Voorbeelden van lesmaterialen rond ‘leren in context’ zijn die van het Project Leerpakketontwikkeling Natuurkunde (PLON), onder andere te vinden in de publicatie Werken met contexten in het natuurkundeonderwijs (Eijkelhof & Van der Veen, 1989).

Het lesmateriaal van het PLON staat op de website van Ecent.

Voorbeelden van Duitse en Engelse projecten zijn Physik im Kontext,  Salters Horners Advanced Physics en Advancing Physics. Het artikel hieronder geeft een impressie van de twee genoemde Engelse projecten.

Concept-contextvenster – Voorbeelden van lesmateriaal in de verschillende kwadranten van het concept-contextvenster staan in de publicaties Concept-contextvenster – Zicht op de wisselwerking tussen concepten en contexten in het bèta-onderwijs (Bruning & Michels, 2013) en Het implementeren van contexten in onderwijsmateriaal. Een ontwerp- en analyse-instrument voor de natuurwetenschappelijke vakken (Sanders et al, 2016). Een samenvatting van beide publicaties is te vinden op de website van Ecent:

De onderscheiden concept-contextbenaderingen zijn in de laatstgenoemde publicatie onder andere ook uitgewerkt tot vier lesmateriaalvoorbeelden die in een natuurkundemethode zouden kunnen passen, met zoveel mogelijk een vergelijkbare vakinhoud, context en didactische werkvorm. Deze vier  lesmateriaalvoorbeelden voor subdomein C2 Energieomzettingen uit de Syllabus centraal examen 2015 Natuurkunde HAVO in de fictieve natuurkundemethode ‘Natuurkunde in context | 5H’ gaan uit van voorkennis van de begrippen kracht, snelheid, versnelling, zwaartekracht, normaalkracht, rol- en  luchtweer­standskracht en – voor zover in de syllabus genoemd – de bijbehorende formules uit subdomein C1 Kracht en beweging, alsmede de begrippen warmte en vermogen.

De lesmateriaalvoorbeelden gaan hier en daar nogal ‘kort door de bocht’. De lees/leerteksten zijn (voor havo-leerlingen) mogelijk nog niet helder genoeg, het aantal opgaven per paragraaf is mogelijk aan de beperkte kant, er is (nog) geen aandacht voor leerlingdenkbeelden en een daarop toege­sneden begripsontwikkeling, er is (nog) geen sprake van het gebruik van computersimulaties en webfilms enzovoort. De lesmateriaalvoorbeelden moeten daarom gezien worden als niet meer dan een eerste aanzet, maar wel voldoende geschikt om een beeld te geven van de vier verschillende concept-contextbenaderingen.

De vier genoemde lesmateriaalvoorbeelden voor natuurkunde zijn toegankelijk via links in de hierboven genoemde publicatie, en rechtstreeks via de links hieronder.

Hulpmiddelen

Contextrijk onderwijs – Om vast te stellen in hoeverre het (eigen) onderwijs wordt ervaren als contextrijk onderwijs richting stap 5 uit figuur 26 of kwadrant C uit figuur 30 van deze paragraaf uit het handboek kan gebruik worden gemaakt van een vragenlijst, die het perspectief van de leraar op het (eigen) contextrijke onderwijs vergelijkt met dat van de leerlingen (De Putter-Smits, 2012).

Concept-contextvenster – In de publicatie Het implementeren van contexten in onderwijsmateriaal. Een ontwerp- en analyse-instrument voor de natuurwetenschappelijke vakken (Sanders et al, 2016) is een instrument opgenomen waarmee voor bestaand lesmateriaal kan worden vastgesteld in welk kwadrant van het concept-contextvenster het valt. Het instrument is ook toegankelijk via de samenvatting op de website van Ecent.

Cursusactiviteiten

De cursusactiviteit ‘Concept-contextintroductie’ hieronder bestaat uit een artikel op de website van Ecent met een beschrijving van vijf opdrachten bij artikelen over het concept-contextvenster, inclusief een introducerende PowerPoint-presentatie en de opdrachten zelf (onder downloads), en de voor die opdrachten benodigde artikelen (onder bronnen).